ISANG buwan matapos binanggit ni Pangulong Ferdinand Marcos Jr. ang pangangailangan ng kritikal na pamamahayag para mapilitan ang mga opisyal ng gobyerno na gawin ang makakaya para sa pambansang interes, isang grupo ng mga mamamahayag ang hinamon ang Punong Ehekutibo na gawin ang kanyang pahayag.
Sa isang kalatas ay sinabi ng National Union of Journalists in the Philippines (NUJP) ang dalawang insidente na ayon sa kanila ay direktang kabaligtaran ng mga nangyayari sa ilalim ng administrasyong Marcos.
Binanggit ng NUJP ang isang insidente na naganap sa Iloilo City, kung saan binantaan ni Mayor Jerry Treñas ang Iloilo City Hall Press Corps dahil sa mga kuwento tungkol sa mga ahensyang pangkultura na tumitingin sa legalidad ng demolisyon ng art deco facade ng Central Market sa isang Cultural Tourism Heritage. Sona ng Iloilo City.
Ang demolisyon ng 80-taong-gulang na harapan noong Pebrero, ayon sa mga lokal na newsmen, ay ipinatupad ng walang public consultation at, ayon kay National Commission on Culture and the Arts commissioner Ivan Anthony Henares, ay isang “mainit na paksa” sa mga ahensya ng kultura.
Gayunpaman, sa kalaunan ay itinanggi ni Henares ang pahayag at binansagan ang ulat bilang “iresponsableng pamamahayag,” na nag-uudyok sa Daily Guardian na gumawa ng mga pagwawasto.
Sa kabila ng pagwawasto, nagbanta si Treñas, sa isang press conference, na sasampahan ng kasong libelo ang reporter at mga editor ng publikasyon.
“You know, you know? Ari ha, based on what you are saying, I can file cases against you! Because Commissioner Henares himself has disowned the statement that you are reporting! Ari di sakon ang text! Wala kamo kabalo ga-text di siya sa akon? I can file against you!”
Humingi ng paumanhin ang alkalde para sa banta, na tinawag niyang “an outburst.”
Gayunpaman, sinabi ng NUJP na ang libel at cyber libel ay matagal nang ginagamit bilang kasangkapan laban sa pamamahayag at laban sa kalayaan sa pagpapahayag.
“Decriminalization of libel because of how it has been used to deadly effect against journalists, chilling freedom of expression, [and] chilling media freedom” was among the recommendations that UN Special Rapporteur Irene Khan made during her country visit earlier this year,” dagdag ng NUJP.
“Even just the threat of libel, especially by a local chief executive against a young reporter, has the potential to chill reporting in a town, city or province and it is to the credit of the Iloilo City media that they have refused to be chilled.”
Sa isa pang pagkakataon, binigyang pansin ng NUJP ang banta ni Presidential Adviser on Poverty Alleviation ni Marcos na si Larry Gadon na nagsabi sa himpapawid na dapat sunugin ang mga opisina ng media company na ABS-CBN dahil sa aniya’y paikot-ikot. ng kanyang mga salita kung paanong ang mga obserbasyon na mahirap ang buhay sa Pilipinas ay “haka-haka” lamang o imahinasyon.
Ang banta — ginawa sa Teleradyo Serbisyo, na nag-o-operate sa ABS-CBN compound — ay ginawa sa kabila ng aktwal na tinuran ni Gadon ang mga salita na naiulat na sinabi niya at sa kabila ng iba pang mga newsroom na nag-uulat na pareho at ginagawa ito nang mas maaga kaysa sa ginawa ng ABS-CBN.
Anang NUJP, bilang isang presidential adviser, si Gadon ay ipinapalagay na kumikilos sa ngalan ng kanyang amo sa kanyang mga pampublikong aktibidad – at kakaunti ang mga bagay na mas publiko kaysa sa paggawa ng mga pagbabanta sa live na radyo sa panahon ng afternoon primetime.”
“As a presidential adviser, Gadon is presumed to be acting on the behalf of his principal in his public activities — and very few things are more public than making threats on live radio during afternoon primetime,” ayon sa NUJP.
“That Gadon was making threats over a report that was not even critical of him or his statements reduces Marcos’ statement to mere rhetoric.”
May mga paraan anila para sa mga public official at publiko na humingi ng mga paglilinaw at pagwawasto sa mga kuwento ngunit ang pagbabanta sa mga mamamahayag na may mga kaso ng libel at panununog ay hindi dapat kabilang sa mga ito.
Sa gitna ng mga pangyayaring ito, nanawagan ang NUJP sa Presidential Task Force on Media Security na “tingnan ang mga banta ni Treñas at ni Gadon pati na rin ang mga epekto nito sa mga manggagawa sa media na nilikha ng task force upang protektahan.”
“We call as well on Marcos himself to put his promises into concrete action: Declare the decriminalization of libel a priority and discipline Gadon for contradicting his weeks-old declaration about welcoming a critical press,” wika ng NUJP. (ROSE NOVENARIO)